Szkoły polskie
Rok 1929 był datą przełomową w dziejach walki o polskie szkoły na Warmii. 21 lutego weszła w życie ordynacja, która regulowała sprawy szkolnictwa dla mniejszości polskiej. Organizatorem oświaty polskiej był Związek Towarzystw Szkolnych, który musiał zdobyć fundusze, starał się o odpowiednie lokale i pozyskał kadrę nauczycielską. Na terenie obecnej gminy Gietrzwałd znajdowały się trzy szkoły: Gietrzwałd (1929-1933), Unieszewo (1929-1939), Woryty (1930-1939). We wsi należało zebrać podpisy rodziców, deklarujących wolę posyłania do niej swoich dzieci. Następnie dzierżawiono pomieszczenia na izby lekcyjne i organizowano mieszkania dla nauczycieli. Szkoła polska w Gietrzwałdzie została otwarta 10 IV 1929. Izbę lekcyjną wynajęło Towarzystwo Szkolne. Nauczania podjął się Władysław Jankowski, a następnie Bronisław Chabowski. Do szkoły uczęszczało 17 dzieci. W Unieszewie szkoła została otwarta 10 IV 1929. W nowopowstałym obiekcie mieściły się szkoła, przedszkole, świetlica, punkt biblioteczny oraz mieszkanie nauczyciela. Do szkoły zgłosiło się 21 uczniów. Początkowo nauczał Bolesław Jeziołowicz, następnie Jan Maza, który prowadził zajęcia aż do wybuchu wojny. W Worytach szkoła została otwarta 24 II 1930 r. i mieściła się w budynku wykupionym przez Towarzystwo Szkolne. Na lekcje przychodziło 24 uczniów. Początkowo zajęcia prowadził Wiktor Bina, a potem zastąpił go Franciszek Piotrowski. Oprócz szkół założono na Warmii 10 polskich przedszkoli m.in. w Gietrzwałdzie, Unieszewie i Worytach. Dzieci uczono wierszyków, piosenek – wzbogacały swoje słownictwo i były lepiej przygotowane do podjęcia edukacji w szkołach polskich. W 1933 nastąpiła likwidacja szkoły w Gietrzwałdzie z powodów finansowych, a także ze względu na niemieckie naciski. 23 stycznia 1934 roku w Gietrzwałdzie powstała świetlica, którą zajmował się Franciszek Piotrowski – nauczyciel z Woryt. W Unieszewie świetlica została otwarta 18 III 1934.
* Fot. Szkoły podstawowe w Unieszewie i Worytach.
